Вака ПРАВИЛНО СЕ СЛАВИ СЛАВА СПОРЕД ТРАДИЦИЈАТА И ОБИЧАИТЕ: Еве како се подготвуваат ПЧЕНИЦА, КОЛАЧ и ТРПЕЗА

Пред почетокот на славите, да се потсетиме на сите православни обичаи поврзани со славата.

За жал, со текот на времето обичаите целосно се сменија, па има многу заблуди и се празнува на погрешен начин, па би вредело да се почне од самиот почеток и да се потсети како се празнува славата според црковните и традиционалните обичаи.

Една од главните карактеристики на православието, за која остатокот од христијанскиот свет не знае, е крштевната слава.

Празнувањето на славата остана единствена непрекината традиција меѓу православните христијани од времето на крштевањето до денес.

Како дојде до славата?
Покрај врховниот бог Перун, кого сите го почитуваа, секој дом имаше свое „домашно“ божество. Сентиментални по природа и поврзани со домашните навики и обичаи, по средбата со христијанството, Србите најтешко се откажале од овие божества.

Само Свети Сава успеа да ги замени идолите и божествата со големите светители на Црквата Христова, кои станаа заштитници и помошници на српските домови и манастири, семејства и племиња, села и градови, па дури и цели провинции и области. Така настанала славата.

Многу работи се сменија во народните обичаи, но славата е зачувана како најголемо светилиште.

Како семејството започнува да слави?
Славата се пренесува од колено на колено, од татко на син, додека жените ја земаат славата на мажот со брак. Порано се знаеше дека луѓето со иста слава потекнуваат од ист предок, но со текот на времето и поместувањето ова правило престана да важи.

Ако синовите живеат со таткото, сите заедно слават. Но, кога синот ќе се ожени, ќе основа свое семејство и ќе се исели од родителскиот дом, тој треба да почне да ја слави славата во својот нов дом. Погрешно е мислењето и оправдувањето „Татко ми е жив, слави“. Штом некој живее одвоено, треба да ја слави славата во својот дом, бидејќи крштевната слава е заштитник на домашното огниште и Божји благослов за семејството, а особено за децата.

Како се добива славата од таткото?
Првата година кога синот се оддалечува, тој доаѓа кај таткото за слава. Кога се сече празничната торта, таткото му дава четвртина од колачот на синот од десната рака, се бакнува, си честита, а синот ја носи тортата во својот дом, ја дели со семејството и ја прославува во својот дом следната година.

Подготовки за слава
Неколку дена пред празнувањето започнуваат подготовките во домот, за да може што посвечено да се прослави. Куќата се средува и чисти, семејството купува нешто ново од облеката, особено за децата, за тој ден да се „подноват“. Куќата треба да има празнична атмосфера и весело расположение.

Осветувањето на водата
Осветувањето на водата го врши парохискиот свештеник, а за оваа прилика домаќинката подготвува сад со вода, букет босилек, мала свеќа и темјан и список на членови на семејството. Сето ова е поставено на маса во просторијата каде што се наоѓа иконата. Добро би било при осветувањето на водата да бидат присутни сите членови на семејството и тоа е причината попот да се огласи порано. Кога ќе се освети водата, сите домаќини да се напијат по малку, а остатокот да се користи за правење празничен колач.

Што треба да се подготви за слава?

Најважно е да подготвите празничен колач, пченица, свеќи и црвено вино за прославата. Заблудата е дека славата значи голем ручек. Се подготвуваат овие задолжителни 4 работи, а се останато е прашање на избор, можности и желби.

Празничен колач
Ден пред празнувањето, домаќинката замесува колач од чисто пченично брашно, на кое пред празнувањето се додава малку Богојавлениска и осветена вода. Колачот е украсен со разни украси од едноставно тесто (брашно и вода). Во централниот дел треба да има украс со симболот ISHS (Исус Христос победи).

Колачот всушност го симболизира Христос, кој е лебот на животот, а виното со кое се прелива колачот за време на осветувањето ја означува Христовата крв, која течела од неговите рани. Веднаш по осветувањето, семејството зема парче колач, а потоа го сече и ги послужува другите гости со ручек.

Празнична свеќа
За слава, треба да купите поголема восочна свеќа, која се става во свеќникот и специјално е украсена. Се пали на денот на прославата, пред да се исече колачот (ако се прави дома). Домаќинот се прекрстува, кажува молитва и пали свеќа со кибрит. Свеќата и нејзиниот пламен ја симболизираат светлината на Христовото учење.

Свеќата треба да гори цел ден, а се гаси на следниов начин: Домаќинот се прекрстува, зема чаша вино, зема една кафена лажичка од него и го истура виното на фитилот. Свеќата полека ќе се изгасне, а потоа треба да се однесе пред иконата или некое друго свечено место во куќата, каде што треба да стои до прославата следната година. Може да се запали за време на заедничките молитви во куќата.

Празнична пченица
Во пресрет на празникот домаќинката приготвува кољиво или панаија, односно празнична пченица. Зрното се подготвува од чисто и излупено пченично зрно во чиста вода. Потоа се цеди и меле, а за подобар вкус се додаваат мелените ореви и мелен шеќер. Празничната пченица потоа се префрла во убав, низок сад, убаво обликуван и украсен со јаткасти плодови и шеќер. При осветувањето на колачот се носи и пченицата – во средината се става свеќа и се пали, зрното исто така се прелива со вино во облик на крст, а потоа се вади свеќата. Можете да ставите цвет на негово место.

Исто како колачот, така и пченицата се служи прво од семејството, а потоа од гостите. Според традицијата, житото го послужува домаќинката или ќерката, а таа го носи на послужавник заедно со чаша вино и чисти лажици. Но, виното не е потребно, бидејќи зрното веќе е прелиено, па може да се носи вода.

Пченицата се готви и се принесува на слава Божја и на делот на светителот што се празнува, за здравје и напредок на домаќинството, како и за спокој на душите на покојниците во тој дом. Во христијанството, пченицата е симбол на вечниот живот – смрт или воскресение, бидејќи кога ќе се сее, зрното пченица умира и никнува, но од него се раѓа нов живот кој носи стократен плод.

За сите гозби се подготвува пченица
Во некои делови се развила погрешна навика дека зрното не се подготвува за Аранѓеловдан, Гавриловдан и свети Илија, бидејќи тие светци се „живи“, што се вели во тие краишта. Како прво, сите светци се живи и прославени од Бога.

Значи, за сите прослави треба да се подготви пченица. Нашите манастири и цркви кои го слават Свети Архангел Михаил или Свети Илија, подготвуваат жито и тоа мора да биде пример за работа, бидејќи традициите и обичаите во црквата се чуваат недопрени. Неподготвувањето на житото, и покрај предупредувањата на црквата, во тој случај може да се смета за грев.