Рускиот претседател Владимир Путин не се откажува од барањето рускиот гас и нафта да се плаќаат во рубљи. Тој им нареди на владата, централната банка и Гаспром да станат рубљата валута за плаќање гас до 31 март за Европската унија и другите т.н. „непријателските земји“ кои воведоа санкции кон Русија.

Ќе се почитуваат старите потпишани договори според договорените услови. Бидејќи повеќето договори за купување нафта и гас на подолг период, преминот кон плаќање во рубли ќе биде постепен.

Механизмот за плаќање треба да изгледа како купувач кој купува рубли од Централната банка на Русија или од девизниот пазар на Московската берза. Потоа се одредува тековниот курс, евра или долари се заменуваат за рубљи, се склучува зделка, а парите (во рубли) се префрлаат на сметката на Гаспром, кој испорачува гас.

Како ЕУ ќе плаќа руски гас и нафта од петок?
Крајниот резултат би бил зголемување на побарувачката за руската национална валута, рубљата, што би го стабилизирало поевтинувањето на рубљата, а можеби дури и би го сменило трендот и би ја зајакнало рубљата. По најавата на Путин, рубљата веќе зајакна за 7 отсто, поточно е намален падот на нејзината вредност кој започна по инвазијата на Украина.

Сепак, Централната банка на Русија е под санкции, па купувањето алишта преку неа би било многу комплицирана работа. Пореално и поелегантно решение е купувањето на Московската берза. Проблемот со овој пристап е што тогаш треба да се најдат финансиски институции кои веќе не се под санкции, а се најголемите руски банки. Ова го отвора просторот дека тргувањето со валути мора да се одвива преку трета страна, како што се кинеските банки.

Централната банка на Русија веќе ги замрзна девизните резерви во долари и евра во првиот бран санкции, што ја спречи да управува со курсот на рубљата со продажба на евра и долари на пазарот. Решението дека ЕУ и другите „непријателски земји“ треба сами да продаваат евра и долари во замена за рубли на рускиот пазар, Московската берза, е компензаторна мерка за да се заобиколи недостатокот на тие валути во Русија, со што се намалува курсот на рубљата.

Во 2021 година, ЕУ и другите „непријателски држави“ и платија на руската компанија Гаспром околу 69 милијарди долари за испораки на нафта и гас. Ако сите тие пари треба да се претворат во рубљи на рускиот пазар, неговиот девизен курс ќе се врати на предвоените нивоа во Украина.

Веќе постои политика според која сите извозници во Русија се обврзани 80 отсто од приходите во странство да ги претворат во рубљи, што беше воведено и за стабилизирање на девизниот курс. Затоа, не е јасно каков би бил вистинскиот ефект од плаќањето на нафта и гас во руска национална валута, бидејќи евра и долари веќе се претвораат во рубљи преку руските извозни компании.

Засега, санкциите наметнати од САД и ЕУ, со кои се забрануваат банкарски трансакции, имаат исклучоци за плаќањата за нафта и гас. Тоа значи дека овие извори на енергија може да се плаќаат, и се плаќаат, преку банки кои се уште не се под санкции.

„Европа се повикува на договори во кои се наведува дека купувањето на гас се плаќа во евра, така што е можно компаниите да вршат плаќања во таа валута, и покрај позицијата на Русија“, рече тој.

– Од друга страна, тешко е да се предвиди што ќе направат Русите. Тие се во позиција дека им требаат пари, иако биле во евра, што значи дека нивниот потег е или блеф или очајнички обид – смета Вуковиќ. Тој не верува дека се исплаќа да влегуваат во конфликт околу извозот на енергија, бидејќи тоа е нивниот главен извор на приходи за државниот буџет и за целата економија.

– Сепак, секогаш е можно да одлучат да ги затворат гасоводите, што би значело дека европските земји мора многу брзо да најдат нови добавувачи, а тоа е процес кој трае со месеци и години. Од ЕУ тврдат дека се подготвени за сите сценарија, вклучително и ова, но ако тоа се случи, ефектот врз европската економија може да биде доста негативен – јасно е дека прекинот на снабдувањето со енергенси од Русија во ЕУ би бил тежок удар. за економијата на ЕУ..

Германскиот министер за економија Роберт Хабек рече дека сите земји од Г7 се обединети во нивниот став дека „плаќањето во рубљи не е прифатливо“. Германскиот канцелар Олаф Шолц и италијанскиот премиер Марио Драги, кој некогаш беше на чело на Европската централна банка (ЕЦБ), исто така ја одбија можноста.

На прашањето на новинарите дали Русија би можела да го намали снабдувањето со природен гас за европските клиенти доколку тие го одбијат барањето да платат во рубљи, портпаролот на Кремљ, Дмитриј Песков, рече дека „очигледно нема да испорачува гас бесплатно“.

Игра на кукавици, кој прв ќе попушти?
Европскиот систем за нафта и гас е толку поврзан што е тешко да се исклучи една земја од испораката. Европа, вклучително и Турција, купи 185 милијарди кубни метри гас од Русија во 2020 година, главно преку гасоводи, а помал дел преку терминалите за ЛНГ. Од почетокот на милениумот, производството на гас во Европа се намалува, а паралелно расте и увозот од Русија.

Зависноста од гас од Русија се обидува да се намали со испораки преку